Kriminalistika

Posvećena je naukama koje se tradicionalno ili tek odnedavno izučavaju na Pravnom fakultetu Univerziteta u Beogradu korišćenjem mogućnosti najsavremenijih edukativno-didaktičkih metoda i opreme. Čine je dela udžbeničkog karaktera koja na stručan, savremen i pristupačan način omogućavaju studentima i čitaocima da se upoznaju sa osnovnim pojmovima, metodima, problemima, učenjima i teorijama karakterističnim za svaku posebnu pravnu disciplinu uvršćenu u nastavni plan i program Pravnog fakulteta. Cilj je da studenti steknu neophodna osnovna, opšta i najnovija pravna znanja koja sadrže različite pravne discipline, upoznaju karakteristične rezultate pravne nauke, ovladaju pravničkim načinom razmišljanja i zaključivanja kao i da steknu toliko potrebnu pravnu kulturu, a ne samo pravna znanja. Bez te kulture i tih znanja, oni neće moći ispravno da razumeju i primenjuju pravo.

PREDGOVOR
OPŠTI DEO
I OSNOVNI OPŠTI KRIMINALISTIČKI SADRŽAJ 1
A) Nastanak kriminalistike
- sumarni istorijski pogled na kriminalistiku 1
B) Pojam i struktura kriminalistike 9
1. Uobičajeno shvatanje kriminalistike 9
2. Osnovna struktura kriminalistike prema uobičajenim stavovima nekadašnje jugoslovenske i sadašnje srpske teorije 9
3. Druge moguće naučne sistematizacije kriminalističkih sadržaja 11
4. Pojam kriminalistike kao naučne discipline 13
4.1. Teorijska struktura kriminalistike kao naučne discipline osnovni „stubovi" kriminalističke nauke 13
4.1.1. Kriminalistička taktika 14
4.1.1.1. Opšta kriminalistička taktika 14
4.1.1.2. Posebna kriminalistička taktika 15
4.1.2. Kriminalistička tehnika 15
4.1.2.1. Odnos kriminalističke tehnike i forenzike 16
4.1.3. Kriminalistička strategija 17
4.2. Kriminalistička viktimologija 19
4.3. Kriminalistička prognostika 23
4.4. Geografski informacioni sistem
i elementi kriminalističke geografije 24
5. Opšti i posebni deo kriminalistike 26
6. Funkcija i zadatak kriminalistike 27
7. Odnos kriminalistike i drugih nauka 27
7.1. Odnos kriminalistike i određenih pravnih nauka .... 28
7.1.1. Odnos kriminalistike i krivičnog materijalnog prava 28
7.1.2. Odnos kriminalistike i krivičnog procesnog prava
Odnos kriminalistike i nekih pravnih nauka koje nisu krivične 31
7.2. Odnos kriminalistike i drugih krivičnih nauka koje nisu pravnog karaktera 32
7.2.1. Odnos kriminalistike i kriminologije 32
7.2.2. Odnos kriminalistike i sudske psihologije 32
7.2.3. Odnos kriminalistike i sudske medicine 33
7.3. Odnos kriminalistike i nekih prirodnih/tehničkih nauka 35
8. Osnovna načela kriminalistike 35
8.1. Načelo zakonitosti 35
8.2. Načelo operativnosti i brzine 36
8.3. Načelo efikasnosti 37
8.4. Načelo objektivnosti &
8.5. Načelo čuvanja službene tajne 39
II KRIMINALISTIČKI RELEVANTNE INFORMACIJE I OSNOVI KRIMINALISTIČKOG REZONOVANjA 40
A) Pribavljanje relevantnih informacija
kao ključni cilj kriminalističkog delovanja 40
1. Osnovni subjekti koji postupaju
u cilju suzbijanja kriminaliteta 41
2. Kriminalistička specijalizacija
i kriminalistički profesiogrami 41
3. Osnovni izvori saznanja za krivično delo 43
3.1. Prijave kao izvor saznanja o krivičnom delu 44
3.1.1. Krivična prijava 44
3.1.2. Prijave građana 45
3.1.3. Anonimne i pseudoanonimne prijave 46
3.1.4. Samoprijave 48
3.1.5. Prijave državnih organa i pravnih lica 50
3.2. Javno pogovaranje o izvršenom krivičnom delu 50
3.3. Flagrantno krivično delo 51
3.4. Internet i informacije sa „društvenih mreža" 52
3.5. Informacije sadržane u izveštavanju sredstava javnog informisanja 52
Z.b.Saznanja koja proizlaze iz policijske kriminalističko-obaveštajne delatnosti, kontrolnog delovanja i drugih neposrednih aktivnosti policije .. 53
3.7. Informacije dobijene od uzbunjivača kao izvor saznanja o krivičnom delu 55
3.8. Informacije dobijene na temelju međunarodne saradnje 55
4. Zlatna pitanja kriminalistike 56
5. Kriminalističko razmišljanje 59
6. Kriminalističko planiranje i kriminalističke verzije . 61
6.1. Kriminalističko planiranje 61
6.2. Kriminalističke verzije 63
7. Indicijalno zaključivanje 66
7.1. Posredni i neposredni dokazi u krivičnoprocesnom smislu i veza tih krivičnoprocesnih kategorija sa indicijama u kriminalističkom smislu 66
7.2. Osnovna pravila indicijalnog kriminalističkog zaključivanja i osnovni izvori indicija u kriminalističkom smislu 69
7.3. Tipične indicije u kriminalističkom smislu 70
7.3.1. Ispoljavanje volje da se izvrši krivično delo... 70
7.3.2. Preduzimanje aktivnosti koje su imale ili imaju pripremni karakter 71
7.3.3. Motiv kao indicija 71
7.3.4. Posedovanje adekvatnih fizičkih sposobnosti i određenih duševnih osobina 72
7.3.5. Posedovanje relevantnog znanja, profesionalnog iskustva ili bavljenje određenim zanimanjem/zanatom 72
7.3.6. Prisutnost na mestu izvršenja krivičnog dela.. 73
7.3.7. Tragovi i druta obeležja krivičnog dela kao indicija 73
7.3.8. Posedovanje/neposedovanje relevantnih informacija 73
7.3.9. Imovno stanje/životni stil 74
7.3.10. Posedovanje određenih sredstava, oružja ili oruđa 74
7.3.11. Pronalaženje određenih stvari na mestu izvršenja krivičnog dela ili posedovanje određenih stvari.. 75
7.3.12. Efekat krivičnog dela na psihičko s tanje određenog lica 75
7.3.13. Način izvršenja krivičnog dela 76
7.3.14. Dokazni i indicijalni značaj alibija 76
B) Osnovne kriminalističke evidencije
i kriminalističke baze podataka 78
1. Opšta azbučna kartoteka 79
2. Album fotografija učinilaca krivičnih dela 79
3. Evidencija određenih posebnih
kategorija učinilaca krivičnih dela 80
4. Evidencija nadimaka učinilaca krivičnih dela 80
5. Evidencija osobenih znakova 81
6. Evidencija lica koja su legitimisana kao sumnjiva 81
7. Evidencija žrtava krivičnog dela/ oštećenih krivičnim delom 82
8. Evidencija nestalih lica
9. Evidencija leševa čiji identitet nije utvrđen 82
10. Evidencija krivičnih dela izvršenih od strane nepoznatih učinilaca 83
11. Evidencija krivičnih dela prema načinu izvršenja 83
12. Evidencija ukradenih stvari veće vrednosti ili većeg značaja 84
13. Evidencija objekata koji su značajni u kriminalističkom smislu 85
14. Baze podataka koji su identifikacione prirode ili sadrže identifikacione dokaze i druge dokazne baze podataka. 85
V) Kreiranje profila mogućeg učinioca krivičnog dela - na temelju analize kriminalistički relevantnih informacija indicija i dokaza i uz korišćenje relevantnih baza podataka/kriminalističkih evidencija 87
G) Indicijalno zaključivanje i „profajling" kao vid tzv. forenzičke psiholingvistike 89
D) Međunarodna policijska i pravosudna saradnja radi suzbijanja kriminaliteta 90
1. Interpol 91
M.Istorijski razvoj međunarodne policijske saradnje... 91
1.2. Funkcija i osnovna organizaciona struktura Interpola 93
1.3. Različite vrste poternica/potražnica/zahteva za informacijama i upozorenja - koji se realizuju posredstvom Interpola 95
2. Evropol 96
III KRIMINALISTIČKE RADNjE 98
A) Pojam i vrste kriminalističkih radnji 98
1. Pojam kriminalističkih radnji 98
2. Osnovne specifičnosti operativnih kriminalističkih radnji 98
3. Osnovne specifičnosti krivičnoprocesnih dokaznih radnji 99
4. Dokazni kredibilitet kriminalističkih radnji 100
B) Operativne kriminalističke radnje i druge kriminalističke radnje koje nemaju karakter dokaznih radnji 101
1. Praćenje 103
2. Prismotra 107
3. Zaseda 108
4. Sistematska blokada i kontrola određenog prostora 110
5. Lišenje slobode/hapšenje osumnjičenog 113
6. Informativni razgovor 115
6.1. Informativni razgovor sa maloletnim licem
kao potencijalnim svedokom 119
7. Poligrafsko testiranje/ispitivanje kao operativna radnja
- uređaji za registrovanje fizioloških reakcija prilikom
ispitivanja 120
7.1. Sumarna istorija poligrafa i drugih „detektora laži“ 121
7.2. Osnovne fiziološke funkcije koje registruje
i čiji intenzitet meri poligraf 125
7.3. Osnovni tipovi poligrafskih testova
prema vrsti pitanja 126
7.4. Zakonska pravila upotrebe poligrafa 129
7.5. Upotrebljivost/upotreba poligrafa u praksi 130
7.6. Uređaji za otkrivanje laži na osnovu analize glasa.... 130
7.7. Elektroencefalograf - „moždani otisci prstiju" .... 132
V) Mesto dokaznih kriminalističkih radnji u sistemu kriminalističke nauke - dokazi, dokazna sredstva i izvori dokaza 133
G) Opšte dokazne radnje - pojam i osnovne kategorije 136
1. Uviđaj 138
1.2.Organizacija uviđajnih organa
- preventivno-pripremne aktivnosti 140
1.2. Opšta pravila upotrebe tehničkih sredstava i metoda prilikom sprovođenja uviđaja 141
1.3.Opšta kriminalističko-taktička pravila za sprovođenje uviđaja 142
1.3.1. Obezbeđenje mesta događaja 143
1.3.2. Sprovođenje uviđaja kroz faze 145
1.Z.2.1. Verbalno-informativna faza uviđaja.... 145
1.3.2.2. Statička faza uviđaja 146
1.3.2.3. Dinamička faza uviđaja 148
1.3.3. Zapisnik o uviđaju i njegovi kriminalistički prilozi 149
2. Rekonstrukcija 151
2.1. Virtuelna rekonstrukcija 155
2.2. Kriminalistički eksperiment 157
3. Pretresanje 159
3.1.Predmeti i objekti pretresanja 160
3.2.3apisnik o pretresanju 165
4. Dokazne radnje usmerene na dobijanje iskaza 166
4.1.Osnovi kriminalističkog objašnjenja iskaza 166
4.1.1. Ocena verodostojnosti iskaza u kriminalističkom smislu 167
4.1.1.1. Dokazna, kriminalistička i sudsko-psihološka ocena verodostojnosti
iskaza dece/maloletnih lica 168
4.2. Saslušanje okrivljenog 176
4.2.1. Osnovna pravila Zakonika o krivičnom postupku kojima se prilagođava primena kriminalističko- taktičkih pravila saslušanja okrivljenog 177
4.2.2. Osnovna kriminalističko-taktička pravila saslušanja okrivljenog 178
4.2.2.1. Simptomatska slika okrivljenog tokom saslušanja 182
4.2.3. Dokazna ocena iskaza okrivljenog 184
4.2.4. Saslušanje maloletnika kao osumnjičenog/saslušanje maloletnika prema kojem se vodi postupak prema maloletnicima 184
4.3. Ispitivanje svedoka 188
4.3.1. Faze ispitivanja svedoka 188
4.3.2. Zabranjena pitanja tokom ispitivanja svedoka.... 189
4.3.3. Opšta kriminalistička pravila ispitivanja svedoka
4.3.4. Dozvoljena pitanja tokom ispitivanja svedoka ... 193
4.3.5. Dokazno vrednovanje iskaza svedoka 194
4.3.6. Posebna pravila i specifičnosti ispitivanja pojedinih kategorija svedoka 196
4.Z.6.1. Ispitivanje dece/maloletnih lica kao svedoka 197
4.Z.6.2. Oštećeni i žrtve krivičnih dela kao svedoci 204
4.Z.6.Z. Stari ljudi kao svedoci 204
4.3.6.4. Svedoci za koje se oceni da daju neistinit iskaz 206
4.3.6.5. Ispitivanje svedoka na glavnom pretresu 207
4.3.6.5.1. Osnovno ispitivanje svedoka na glavnom pretresu 208
4.Z.6.5.2. Unakrsno ispitivanje svedoka na glavnom pretresu 208
4.Z.6.5.2. Dodatno ispitivanje na glavnom pretresu 211
5. Suočenje 211
5.1. Osnovni kriminalističko-taktički aspekti suočenja. 213
6. Simuliranje okrivljenog ili svedoka 214
D) Posebne dokazne radnje 217
IV OSNOVI KRIMINALISTIČKE TEHNIKE - KRIMINALISTIČKA
TRASOLOGIJA I KRIMINALISTIČKA IDENTIFIKACIJA ... 218
A) Osnovi kriminalističke trasologije - osnovne karakteristike kriminalističkog učenjao tragovima 219
1. Pojam tragova u kriminalističkom smislu 219
2. Lokarovo pravilo/Lokarov „zakon“ kontaktnih tragova i trag kao „nemi svedok“ 220
3. Osnovna saznanja u kriminalističkom smislu kojima doprinose tragovi 222
4. Osnovni kriminalističko-tehnički pojmovi koji su u vezi sa tragovima 222
4.1. Tragovi na mestu događaja 223
4.2. Ključne kriminalističko-tehničke kategorije koje se tiču tragova 223
4.2.1. Prouzrokovač traga 224
4.2.2. Nosilac traga 225
4.2.3. Kompleks tragova 225
4.2.4. Ukršteni tragovi 225
4.2.5. Tragovi na mestu događaja koji nisu u vezi sa krivičnim delom - zavaravajuđi/obmanjujući tragovi 226
4.2.6. Fingirani tragovi/fingiranje tragova 226
4.2.7. Kontaminacija tragova 227
4.2.8. Situacioni tragovi 227
4.2.9. Situacioni nedostatak 228
4.2.10. Materijal za poređenje - komparativni materijal 229
4.3. Vrste tragova 230
4.3.1. Vrste tragova s obzirom na njihovu vezu sa kriminalistički relevantnim događajem 230
4.3.1.1. Primarni tragovi 231
4.3.1.2. Sekundarni tragovi 231
4.3.1.3. Tercijarni tragovi i drugi („stepenovani") tragovi koji nisu primarni 231
4.3.2. Opšta podela tragova prema njihovoj veličini - makro i mikro tragovi 231
4.3.3. Vrste tragova prema njihovoj prirodi i suštinskim obeležjima 233
4.3.3.1. Tragovi forme 234
4.Z.Z.1.1. Otisci - tragovi otisaka 234
4.3.3.1.2. Tragovi utiskivanja 236
4.Z.Z.1.Z. Tragovi u vidu žlebova 236
4.3.3.1.4. Tragovi u vidu odsečaka/delova/fragmenata materijala mehanički odvojenog od drugih većih površina 236
4.3.3.1.5. Tragovi u vidu lomova i pukotina 237
4.3.3.1.6. Uklapajući tragovi 237
4.3.3.1.7. Tragovi materijala/supstanci 237
4.3.3.1.8. Relikti - predmeti krivičnog dela/predmeti u vezi sa krivičnm delom 238
B) Kriminalistička veštačenja 239
1. Osnovna sredstva i metode kriminalističkih veštačenja . 240
1.1. Osnovne hemijske metode na kojima se zasnivaju neka
kriminalistička veštačenja i neki kriminalističko- tehnički postupci 240
1.1.1. Hromatografija 241
1.1.2. Elektroforeza 241
1.1.3. Spektralne analize 241
1.2. Osnovne fizičke metode kriminalističkih veštačenja/ kriminalističke tehnike 242
1.2.1. Upotreba mikroskopa i drugih uređaja za vizuelno uvećanje/uveličavanje - osnovni elementi kriminalističke mikroskopije 242
1.2.1.1. Kriminalističke lupe 243
1.2.1.2. Kriminalistička mikroskopija 243
1.2.1.2.1. Klasični mikroskop 243
1.2.1.2.2. Komparativni mikroskop 243
1.2.1.2.3. Stereo mikroskop 245
1.2.1.2.4. Polarizacioni mikroskop 245
1.2.1.2.5. Elektronski mikroskop 245
1.2.2. Upotreba nevidljivih zraka radi nekih kriminalističkih veštačenja i u okviru nekih kriminalističkih ekspertiza 247
2. Kriminalistička laboratorija 249
3. Nacionalni centar za kriminalističku forenziku u Republici Srbiji 249
4. Situaciono veštačenje 251
5. Veštačenje tragova i izvođenje relevantnih kriminalističkih zaključaka na temelju analize različitih vrsta tragova.... 253
6. Biološki tragovi 253
6.1.Osnovne vrste bioloških tragova - postupanje sa njima na mestu događaja i osnovna pravila identifikacije na temelju bioloških tragova 254
6.1.1. Tragovi krvi 255
6.1.2. Tragovi dlake 258
6.1.3. Tragovi noktiju 258
6.1.4. Tragovi sperme 259
6.1.5. Tragovi pljuvačke 260
6.1.6. Tragovi drugih ljudskih izlučevina 260
6.1.7. Tragovi zuba 260
7. Tragovi stopala 261
7.1. Osnovne vrste tragova stopala 262
7.2. Fiksiranje tragova stopala 263
7.3. Tumačenje tragova stopala/obuće i identifikacija lica korišćenjem tragova stopala/obuće 264
7.4. Kriminalističko-trasološka identifikacija tragova stopala/obuće 265
7.5. Kriminalističko-trasološka analiza tragova obuće i elektronske zbirke otisaka obuće 266
8. Tragovi mirisa 268
9. Tragovi odeće/tkanine i vlakana 269
10. Tragovi boje 270
11. Tragovi psihoaktivih supstanci i toksina 272
11.1. Osnovni krivičnopravni aspekti upotrebe psihoaktivnih supstanci uopšte, koji su od značaja i u kriminalističkom smislu 275
11.2. Krivičnopravni pojam opojnih droga 275
11.3. Osnovne vrste opojnih droga 276
11.4. Identifikacija opojnih droga i fizičko-hemijsko veštačenje uzoraka psihoaktivnih supstanci 283
12. Tragovi zemlje i prašine 284
13. Tragovi stakla i tragovi na staklu 286
14. Tragovi oruđa 289
15. Tragovi pucanja iz vatrenog oružja - veštačenja vatrenog oružja i veštačenja u vezi sa upotrebom vatrenog oružja.. 293
15.1. Identifikacija vatrenog oružja 294
15.2. Tragovi od ispaljenja na projektilu 295
15.3. Tragovi na čauri 297
15.4. Utvrđivanje vremena kada je pucano 298
15.5. Trag projektila na odeći i koži lica koje je pogođeno, određivanje daljine pucanja iz vatrenog oružja i rekonstrukcija putanje projektila ispaljenog
iz vatrenog oružja 299
15.6. Elektronske zbirke tragova upotrebe vatrenog oružja 302
15.7. Utvrđivanje tragova pucanja iz vatrenog oružja 303
15.7.1. Istorijski značaj difenilaminskog testa 304
15.7.1.1. Dokazna vrednost difenilaminskog testa 307
15.7.2. Druge metode utvrđivanja tragova pucanja i njihova dokazna vrednost 309
15.7.3. Detektovanje i veštačenje čestica (mikrotragova)
nastalih upotrebom vatrenog oružja u savremenoj kriminalističko-tehničkoj praksi 310
15.7.3.1. Izrazito distinktivni karakter detektovanja GSR. čestica i osnovne karakteristike skenirajuće elektronske mikroskopije sa energodisperzivnim detektorom H-zraka - SEM/EIH metoda 311
15.7.3.2. Uzorkovanje GSR čestica 313
15.7.3.3 Dokazni značaj primene skenirajuće elektronske mikroskopije sa
energodisperzivnim detektorom H-zraka - 8E EOH - radi utvrđivanja tragova pucanja iz vatrenog oružja 314
V) Kriminalistička fotografija/fotografija u kriminalistici i kriminalistička
videografija/videografija u kriminalistici 315
1. Klasična identifikaciona fotografija 317
2. Digitalna fotografija koja sadrži
biometrijske karakteristike lica čoveka 318
3. Makrofotografija i mikrofotografija 318
4. Fotografija nastala kao vid sprovođenja tajnih kriminalističkih radnji 319
5. Fotografije nastale korišćenjem nevidljivih zraka 319
6. Fotogrametrija 320
7. Holografija 320
G) Osnovi kriminalističke identifikacije 321
1. Kriminalističko-taktički načini identifikacije 322
Š.Identifikacija ljudi korišćenjem ličnog opisa 322
1.2. Identifikacija prepoznavanjem 324
1.2.1. Osnovne vrste prepoznavanja u kriminalističkom smislu 327
1.2.1.1. Prepoznavanje lica/ljudi 328
1.2.1.2. Prepoznavanje leševa 330
1.2.1.3. Prepoznavanje ljudi na fotografijama ... 331
1.2.1.4. Prepoznavanje predmeta/stvari 332
1.2.1.5. Prepoznavanje mesta događaja 333
1.21.5.6. Specifičnost prepoznavanja koje vrše deca 333
2. Kriminalističko-tehnički načini identifikacije i identifikaciona kriminalistička veštačenja 336
2.1. Daktiloskopski metod identifikacije 336
2.1.1. Tragovi papilarnih linija 337
2.1.2. Fiksiranje tragova papilarnih linija 339
2.1.2.1. Fiksiranje vidljivih tragova papilarnih linija 339
2.1.2.2. Pronalaženje/uočavanje i fiksiranje latentnih tragova papilarnih linija 339
2.1.3. Sumarni istorijski osvrt na nastanak daktiloskopije 341
2.1.4. Načelna dokazna vrednost daktiloskopske identifikacije 342
2.1.5. Osnovni oblici papilarnih linija/crteža papilarnih linija 343
2.1.6. Daktiloskopske formule i klasične daktiloskopske zbirke 345
2.1.7. Automatski sistem daktiloskopske identifikacije 348
2.1.8. Poroskopija i hejroskopija 350
3. Opšte osnove biometrijske identifikacije 352
4. Identifikacija sistematskim upoređivanjem biometrijskih
karakteristika na fotografijama/video snimcima 353
5. Biometrijske nadzorne kamere 355
6. Identifikacija na temelju DNK analize/na osnovu genetskog koda 356
6.1. Nacionalni DNK registar 361
POSEBNI DEO
A) Otkrivanje, razjašnjavanje i dokazivanje ubistva 365
1. Osnovna kriminalistička podela ubistava 366
2. Način saznanja za izvršeno ubistvo 370
3. Sakrivanje leša i slučajevi ubistva „bez leša“ 371
4. Uviđaj na mestu događaja ubistva 374
5. Obdukcija leša i njegova identifikacija 377
6. Prikupljanje obaveštenja od građana i ispitivanje svedoka ubistva 382
7. Odnos žrtve i ubice 383
8. Potraga za ubicom i kreiranje njegovog „profila" 385
9. Saslušanje osumnjičenog/okrivljenog za ubistvo 387
10. Diferencijalna kriminalistička dijagnoza - ubistvo ili samoubistvo 387
10.1. Samoubistvo/ubistvo vešanjem 389
10.2. Samubistvo/ubistvo trovanjem
i osnovni elementi kriminalističke toksikologije... 391
10.3. Samoubistvo/ubistvo upotrebom vatrenog oružja .... 393
10.4. Samoubistvo/ubistvo davljenjem u vodi 394
10.5. Samoubistvo/ubistvo skokom sa velike visine 394
10.6. Samoubistvo/ubistvo sečenjem i ubadanjem 394
B) Otkrivanje, razjašnjavanje i dokazivanje silovanja 395
1. Opšta izlaganja o krivičnom delu silovanja 397
2. Karakteristike izvršilaca silovanja 397
3. Karakteristike žrtava silovanja 399
4. Načini saznanja za izvršeno silovanje i mere koje se preduzimaju 399
5. Tragovi kod silovanja
6. Informativni razgovor sa žrtvom silovanja i ispitivanje žrtve kao svedoka 403
7. Saslušavanje osumnjičenog/okrivljenog za silovanje 405
8. Veštačenja u vezi sa silovanjem 405
9. Specifičnost silovanja izvršenih zahvaljujući onesposobljavanju žrtve korišćenjem određenih psihoaktivnih supstanci/tzv. droga za silovanje 407
10. Prevencija silovanja 409
V) Otkrivanje, razjašnjavanje i dokazivanje otmice 411
1. Osnovne vrste otmica u kriminalističkom smislu 412
2. Fingirane otmice 414