Metodika nastave tehničkog i informatičkog obrazovanja

Uvođenjem opštetehničkog i informatičkog obrazovanja kao posebnog predmeta u osnovnim školama, u početku druge polovine XX veka javila se potreba za novim, ali obrazovanim nastavnim kadrom za taj predmet. Prvi nastavnici školovani su na nivou višeg stepena u višim pedagoškim školama.

Uvođenje predmeta tehničko i informatičko obrazovanje u osnovne škole, kao i pokrenuto obrazovanje nastavnika za taj predmet u prvi plan su stavili konstituisanje predmeta metodika nastave tehničkog i informatičkog obrazovanja, kao elementa obrazovanja nastavnika, ali i potrebu stalnih aktivnosti na unapređenju nastave tehničkog i informatičkog obrazovanja.
Organizovanje četvorogodišnjeg fakultetskog studija za profil profesora tehničkog i informatičkog obrazovanja, radi popunjavanja nedostatka kvalitetnog i obrazovanog nastavnog kadra za taj predmet pospešilo je i razvoj metodike nastave tehničkog i informatičkog obrazovanja kao nastavno-naučne discipline.
Imajući u vidu gore naznačeno može se reći da je metodika nastave tehničkog i informatičkog obrazovanja, a sada već metodike tehničkog i informatičkog obrazovanja, stvarno mlada naučno-nastavna disciplina koja, s obzirom na pređeni put, u ovom trenutku doživljava punu naučnu afirmaciju.
Za kratko vreme od konstituisanja metodike nastave tehničkog i informatičkog obrazovanja štampan je značajan broj celovitih stručno-naučnih publikacija i monografija čiji sadržaji tretiraju sve aspekte tehničkog i informatičkog obrazovanja u osnovnoj školi, kao i nekolicina metodičkih priručnika i veliki broj stručnih i naučnih radova. Neophodno je napomenuti da je metodika nastave tehničkog i informatičkog obrazovanja godinama praćena naučnim skupovima i konferencijama. Radovima na tim skupovima dat je značajan naučni doprinos u pokretima za unapređivanje metodike nastave tehničkog i informatičkog obrazovanja, ali i unapređivanje nastave TIO predmeta u osnovnoj školi.
Na fakultetima, metodika nastave tehničkog i informatičkog obrazovanja izučava se u VII i VIII semestru, a odnosi se na realizaciju nastave TIO predmeta prvenstveno u predmetnoj nastavi osnovne škole, ali njene teorijske pretpostavke delom mogu da se koriste u vaspitnom radu koji obuhvata elemente tehničkog i informatičkog obrazovanja dece obuhvaćene predškolskim vaspitanjem i u razrednoj nastavi osnovne škole. Ta metodika može da se koristi uz postojeće metodike: metodiku predškolskog vaspitanja i metodiku prirode i društva.
Metodika nastave tehničkog i informatičkog obrazovanja kao, kako je već rečeno, predmet realizuje se u okviru fakultetskog studija na profilu profesora tehničkog i informatičkog obrazovanja u VII i VIII semestru. Da bi zadovoljila osnovnu namenu ovoj knjizi je data sledeća struktura:

1.


Naučni, tehničko-tehnološki razvoj i njihov uticaj na vaspitanje i obrazovanje (čovečanstvo kroz epohe i civilizacije; početak XX veka je početak promena);
2. Uvođenje u metodiku nastave tehničkog i informatičkog obrazovanja (sistem osnovnih pojmova, pojam metodike, predmet proučavanja, cilj i zadaci, nužnost transformacije, nastavnik tehničkog i informatičkog obrazovanja u osnovnoj školi, usavršavanje nastavnika i evaluacija postupaka usavršavanja nastavnika).
3. Nastava tehničkog i informatičkog obrazovanja u sistemu osnovnog obrazovanja (uopšte: ŠTA JE NASTAVA?, vrste nastave, nastava i uloga predmeta tehničkog i informatičkog obrazovanja, određenje termina, pojam i razvoj tehnike, pojam i razvoj ideje tehničkog i informatičkog obrazovanja u savremenim reformskim pravcima; utemeljenje tehničkog i informatičkog obrazovanja u savremenom obrazovanju, zastupljenost tehničkog i informatičkog obrazovanja u vaspitno-obrazovnom sistemu i programima);
4. Razvoj mišljenja i sposobnosti učenika (značaj poznavanja psiho-fizičkog razvoja dece, teorije razvoja mišljenja, Brunerova teorija razvoja apstrakcije, teorija etapnog razvoja mentalnih operacija, uloga radnih tehničkih i informatičkih aktivnosti u psihofizičkom razvoju, značajni aspekti psihofizičkog razvoja dece u tehničkom obrazovanju);
5. Metodika nastave tehničkog i informatičkog obrazovanja (metodika nastave tehničkog i informatičkog obrazovanja i njen razvoj, teorijske osnove, savremeni pristupi metodici nastave tehničkog i informatičkog obrazovanja - sistemski i kurikulumski);
6. Principi u nastavi tehničkog i informatičkog obrazovanja (opšti didaktički principi, specifični didaktički principi i posebno primenjivi didaktički principi);
7. Osnove upravljanja u nastavi tehničkog i informatičkog obrazovanja (osnovne karakteristike, modeli - kriterijumi - ograničenja, nastava tehničkog i informatičkog obrazovanja kao informacioni i kibernetički sistemi, učenje/poučavanje);
8. Koncepcija kurikulumske strukture nastave tehničkog i informatičkog obrazovanja - ŠTA UČITI? (ciljevi, zadaci, sadržaji, mediji ....);
9. Realizacija kurikulumske strukture nastave tehničkog i informatičkog obrazovanja - KAKO POUČAVATI? (organizacija, metode, evaluacija);
10. Koncepcija kurikulumske strukture i njena realizacija na nivou operativnog upravljanja u nastavi tehničkog i informatičkog obrazovanja (sistem planiranja i pripremanja nastavnika, sistem evaluacije u nastavi, informatika i računarstvo kao izborna nastava).

Osnovna rešenja razrađena u ovoj knjizi treba shvatiti samo kao jedan relativno zaokružen metodički koncept, koji treba da posluži studentima za pripremanje ispita, ali i da nađe svoju proveru i realizaciju u vaspitano-obrazovnoj praksi. U tome smislu nastojalo se da se prikaže i u taj koncept ugrade osnovni metodički aspekti i rešenja koji su potrebni, ali potvrđeni u praksi.
Ova knjiga je u funkciji teorijske nastave predmeta metodike nastave tehničkog i informatičkog obrazovanja, kao kursa fakultetskog (visokog) obrazovanja.
Iako je knjiga pisana kao udžbenik informativnog karaktera u neposrednoj nastavi treba učiniti pokušaj ugrađivanja takve didaktičko-metodičke aparature, koja bi osigurala veliki stepen programiranosti procesa realizacije i obrade prezentovanih sadržaja metodike nastave tehničkog i informatičkog obrazovanja u radu sa studentima.
U pogledu izloženog, treba tražiti od studenata da na kraju svakog poglavlja, u okviru vežbi, uoče i samostalno prezentuju:
• značajne pojmove, termine, aspekte, karakteristike i objašnjenja za njih;
• kratak rezime tretiranih sadržaja poglavlja s datim zadacima za samokontrolu, neophodnim za njegovo izvođenje;
• predloge naziva tema seminarskih radova za daljnju razradu pojedinih pitanja i aspekata, koji su u osnovnom tekstu relativno izolovano razrađena.

Sadržaji ove knjige su namenjeni:
1. Studentima nastavničkih fakulteta na profilu profesora tehničko i informatičko obrazovanje, kao prvi osnovni sadržaj za sticanje znanja, veština i navika iz metodike nastave tehničkog i informatičkog obrazovanja.
2. Kao osnovna literatura i, kao takva, neophodna pomoć profesorima tehničkog i informatičkog obrazovanja osnovne škole u izvođenju nastave predmeta i njihovom usavršavanju za njeno unapređivanje.
Ponuđena literatura je drugi osnovni sadržaj, namenjen studentima za izradu seminarskih radova, a i profesorima tehničkog i informatičkog obrazovanja za njihovo individualno stručno-metodičko usavršavanje.
Ova knjiga bazirana je na ličnim istraživanjima autora, kao i na mnogobrojnim istraživanjima inostranih i domaćih naučnika. Posebno treba istaći istraživanja Pijažea (Piaget), Eblija (Aebli), Lempšera (Lampscher), Lernera (Lerner), Mejera (Meyer), Smilevskog, Marjanovića, Poljaka, Jurića, Vukasovića, Milata, Petričevića, Mijatovića, Vasilja, zatim Bezdanova, Nadrljanskog, Damjanovića, Potkonjaka i drugih.
Sve primedbe i sugestije korisnika ove knjige sa zahvalnošću biće primenjene i uzete u obzir kod eventualne pripreme novog izdanja knjige.

Autori

Kratak sadržaj:

1. Naučni, tehničko-tehnološki razvoj i njihov uticaj na vaspitanje i obrazovanje 1
2. Uvođenje u metodiku nastave tehničkog i informatičkog obrazovanja 7
3. Nastava tehničkog i informatičkog obrazovanja u sistemu osnovnog obrazovanja i vaspitanja 25
4. Razvoj mišljenja i sposobnosti učenika 43
5. Razvoj i teorijske osnove metodike nastave tehničkog i informatičkog obrazovanja 53
6. Principi u nastavi tehničkog i informatičkog obrazovanja 79
7. Osnove upravljanja u nastavi tehničkog i informatičkog obrazovanja 89
8. Karakteristične povratne sprege koncepcije funkcionisanja nastave (TIO) 109
9. Karakteristične povratne sprege realizacije koncepcije funkcionisanja nastave tehničkog i informatičkog obrazovanja (TIO) 193
10. Koncepcija funkcionisanja i njena realizacija na nivou operativnog upravljanja u nastavi TIO 253
Registar literature 312
Prilozi 317