Umetnost i arhitektura

Iz recenzije:

Hal Foster je američki istoričar umetnosti i likovni kritičar. Rođen je u Sijetlu, 1955, i smatra se vodećim svetskim misliocem. Školovao se na Univerzitetu Prinston, Kolumbija Univerzitetu, kao i Siti Univerzitetu u Njujorku. Predavao je na Univerzitetu Kornel od 1991. do 1997. godine, a od 1997. predaje na Prinstonu.

Nakon što je diplomirao na Princetonu Foster se preselio u Njujork, gde je kao kritičar savremene umetnosti radio za Artforum u periodu od 1977. do 1981. Bio je urednik časopisa Art in America, a zatim i direktor kustoskih studija u Vitni muzeju.

Guggenheimovu stipendiju Foster je dobio 1998, a 2010. godine izabran je za člana-saradnika Američke akademije nauka i umetnosti.

Hal Foster je svoja kritička i istorijska istraživanja fokusirao na odnosu avangarde i postmodernizma. Godine 1983. objavio je pod svojim uredništvom čuvenu knjigu Anti-Aesthetika: Eseji o postmodernoj kulturi, čime se svrstao u ključne svetske protagoniste teorije Postmodernizma.

Kao likovni kritičar Foster je promovisao generaciju američkih umetnika iz osamdesetih godina ističući u prvi plan Birnbauma, Jenni Holzer, Barbara Kruger, Louise Lavler, Sherrie Levine, Allan McCollum, Martha Rosler, i Krzisztof Vodiczko.

O Fosteru je o puno pisano, posebno o njegovoj ulozi u stvaranju teorije postmodernizma.

U svim svojim knjigama, a ima ih desetak, Foster se bavi analizom odnosa savremene umetnosti i arhitekture polazeći od teze da je celokupno društvo nakon loma koji je svojim radikalnim rezom učinila postmoderna - a koju je autor prelomne knjige Antiestetika iz 1983. već naznačio na početku bavljenja savremenom kulturom - ušlo u potpuno novi fazu razvoja čiji kraj ne možemo ni da naslutimo. Ova promena je uočljiva u novom statusu vizuelnih umetnosti u neokonzervativnom društvu nastalom nakon iscrpljivanja klasičnih slikarskih prikazivačkih tehnika. Ova promena je prema Fosteru najuočljivija u stvaralačkoj arhitektonskoj praksi nastaloj u prvoj deceniji 21. veka, obeleženoj terorom novčanog kapitala.

Knjiga „Kompleks Umetnost arhitektura“ ima preko 300 strana podeljenih u tri velike celine naslovljene: Slike zgrada, Arhitektura Vis-a-vis umetnosti i … Posle Minimalizma; i jedanaest dugih studija: Globalni stilovi, Pop, Svetlost modernosti, Postmoderna mašina, Minimalistički muzej… Knjiga ima i stotinak vrednih i retkih ilustracija koji pomažu lakšem praćenu osnovnih Fosterovih teza.

Autora, u ovoj, dobro pisanoj, knjizi interesuje trenutak kada se arhitektura odvojila od tradicionalne prakse građevinarstva i postala umetnost. I taj trenutak pronalazi u radikalnoj mutaciji objekta koji je bio moguć tek nakon iscrpljivanja postmoderne, dekonstrukcije, neomoderne i hajteka. Ali i u kreativnoj praksi nastaloj zadnjih par decenija kada su se mnogi likovni umetnici okrenuli arhitektonskom prostoru koji ih okružuje i uključili ga u svoje instalacije.

U knjizi „Kompleks umjetnost - arhitektura“ Hal Foster istražuje ulogu slike i površine u arhitekturi i to od pojave minimalizma i Pop arta, stavljajući novu arhitektonsku praksu u širi istorijski okvir koji se kreće u rasponu od internacionalnog stila razvijenog u moderni do globalnog stila postmodernističke arhitekture. Po njemu nova arhitektura koja pretenduje da bude i umetnost nastala je u novom milenijumu nakon suptilnog prožimanja umetnosti minimalizma i samog građevinarstva.

U prvom delu ove uzbudljive knjige posle opšte konstatacije da je poslednjih par decenija došlo da radikalne promene u percepciji prostora koji nas okružuje savremena arhitektura počela je da se doživljava kao umetnost, što je izvuklo arhitekturu iz svojih tradicionalnih estetskih okvira i stavilo je u potpuno novi kontekst. Ovakvo gledište Foster potkrepljuje uočljivim prožimanjem radova vodećih svetskih arhitekata i likovnih umetnika kao što su Kapur, ili Elisonova… čiji novi radovi imaju oblik moćnih instalacija.

U narednim poglavljima: Kristalne Palate, Laka Modernost, Foster analizira spregu umetnosti minimalizma i izložbenih prostora koji takva umetnost zahteva, kao i njenu ulogu u transformaciji starih industrijskih pogona u nove komercijalne tvorevine.

U drugom delu naslovljenom Umetnost suprotstavljena arhitekturi, koji čine tri studije: neo-avangardni potezi, postmodernističke mašine, muzeji minimalista, Foster počinje analizom radova Zahe Hadid i njenim projektom Muzeja savremene umetnosti u Sinsinatiju. I onda, na zadovoljstvo čitaoca, ulazi u složenu analizu u kojoj uključuje i Maljeviča, Bauhaus, Korbizije, Tatlina… U četvrtoj glavi Foster analizira ulogu svetla u koncipiranju velikih javnih građevina na otvorenom prostoru u radovima Ričarda Rodžersa, Renza Piana i Normana Fostera.

U poslednjem delu knjige, Medijumi posle minimalizma, Foster analizira radove velikih protagonista minimalističke prakse Irvina, Džada, Smita, Flavina…, ali i praksu ruskih konstruktivista, pa preko protagonista instalacija Viole, Elisona… gradi složeni narativni luk koji otkriva potpuno nove korene arhitektonskog stvaralaštva u 21. veku.

Ono što najviše zapanjuje u ovoj knjizi je Fosterovo suvereno kretanje kroz savremenu svetsku arhitektonsku praksu gde nepogrešivim ocenama mapira sve nove arhitektonske oblike od velikih poslovnih zgrada izgrađenih u Londonu, Frankfurtu, Pekingu, Njujorku, Kazahstanu, Tokiju, Novoj Kaledoniji… pa do zgrada novih muzeja savremene umetnosti izgrađenih širom sveta.