Tragom Karadjordja - Prvih 20 godina

Tvrd povez, B5 format (170 x 240 mm), 368 strana, preko 420 fotografija (sve u boji)

Izdavač: Zadužbinsko društvo `Prvi srpski ustanak` - Mišar

Recenzija: Dragoslav Dragan Mićić
MIŠARCI PUTUJU ISTORIJOM

Poučne i zanimljive knjige sa putovanja odraslih ili zabeleške sa đačkih ekskurzija ne moraju uvek da budu lirski putopisi. Nekada su prepričane ili obnovljene lekcije inspiracija za dodatna sagledavanja prošlosti, u traganju odgovora za sadašnjost i budućnost. Svojevrsne su koračnice kroz istoriju, prisećanjem na događaje i vladare, ali i na obične ljude, tako velike u prelomnim trenucima. Njihovim sagledavanjem i shvatanjem, jasnije su okolnosti i prilike onoga šta se trenutno dešava.
Putoholičar Branko Stanić, koji za sebe kaže da nije novinar, još manje pisac, ali osvedočeni hroničar, knjigom „Tragom Karađorđa“ prati putovanja članova i pristalica Zadužbinskog društva „Prvi srpski ustanak“ - Mišar, kako zapisa u dodatku naslova, „u prvih 20 godina“, dakle, od osnivanja Društva. U tome su mu svojim odabranim napisima u lokalnim novinama pomogli: Svetlana Ceca Ljubić, Dragan Filipović, Jasmina Prstojević, Vesna Bošković... Možda pre svih Bogdan Sekendek, istoričar, jedan od osnivača Društva, „turistički vodič bez licence“ na proputovanjima kroz prošlost, inače, autor knjiga: „Naši velikani izbliza“, „Kojekude... Njegovim tragom“... A, verovatno, ponajpre Stevan Simić, bez čije inicijative i organizacije ne bi bilo ovih ekskurzija.
Tragom ustanika prevaljeno je hiljade kilometara po Srbiji, Republici Srpskoj, Crnoj Gori i Mađarskoj. Otuda Staniću obilje građe za dokumentarnu knjigu o poduhvatima Karađorđa i onih koji su poveli Prvi srpski ustanak 1804. godine, prvu nacionalnu i antifeudalnu revoluciju na Balkanu i Istočnoj Evropi. Ovaj ustanak je prethodio Drugom srpskom ustanku 1815, nakon kojeg je stvorena Kneževina Srbije.
Na dan 200. godišnjice od podizanja Prvog srpskog ustanka, na Sretenje, 15. februara 2004, Društvo se otisnulo, pet godina po osnivanju, na svoje prvo putovanje u Orašac, gde je bila centralna proslava ustanka. Slede hodočašća kroz Rađevinu, Jadar i Azbukovicu, do Tršića, rodne kuće Vuka Karadžića i manastira u Soko gradu. Zaputili su se i putanjama velike seobe Srba 1690. i 1739. godine ka Sent Andreji i Budimpešti. Pa, opet u Topolu, u Viševac, rodno selo Karađorđa. Stazama srpske despotovine su u Beogradu, Smederevu, Smederevskoj Palanci, Glibovcu, Požarevcu, u ergeli „Ljubičevo“, koju je osnovao knez Mihailo Obrenović.
Okupljali su se i pod istorijskim hrastovima u Trbušcu, gde je Karađorđe sa popom, zakleo vojsku i blagoslovio oružje uoči Mišarske bitke. A, na Dizdarevači, u Draginju, uživeli su se u juriš popa Luke Lazarevića i njegovih konjanika, u presudnom času, na Mišar.
Mišarci Zadužbinskog društva vremeplovom su i u Medijani, antičkom naselju u predgrađu Niša, u doba Konstantina Velikog, rimskog cara u četvrtom veku. U Nišu su posetili i Ćele kulu, spomenik iz Prvog srpskog ustanka. Podigli su ga, u znak odmazde, Turci od lobanja poginulih srpskih ratnika, predvođenih Stevanom Sinđelićem, u bici na Čegru.
Stanićeve rute ovom knjigom su i Semberija, u doba Dragutina Nemanjića, kada je ona bila Mačva; i Jarak u Sremu, kod Spomen-česme „Za ljubav, za hleb, za vodu“, simbolu zahvalnosti Šapčana za nesebičnu pomoć, uprkos pretnjama smrću, posle „Krvavog marša“ u septembru 1941. godine; i Brankovina, postojbina znamenitih knezova, državnika i sveštenika iz porodice Nenadovića, oborkneza Alekse i njegovog mlađeg brata Jakova, prote Matije, Ljubomira Nenadovića, rodno mesto i konačište Desanke Maksimović; i hadučko-jatački dani na Žabljaku, u društvu kozaka; i pohod po zlatiborskom kraju, gde je za Karađorđa i njegove ustanike 1809. godina bila jedna od najtežih; i saborovanje u čast vojvode Stojana Čupića u Noćaju; i Tekeriš, kraj spomenika cerskim junacima, na 99. godišnjicu od znamenite bitke...
Gotovo nijedno od ovih, a i desetine drugih proputovanja Stanić nije propustio. Otuda verodostojnost u ono šta se videlo i kako su se doživela mesta i priče iz istorije, novim motivacijama i vraćanjem davnašnjim idealima. Pogotovo prvoustaničkim. Jer, bojeva i buna uvek je bilo i biće, ali, kako je autor zapazio, „nikada nije iznedreno toliko junaka kao u Prvom srpskom ustanku. Više nego, po mitskim predanjima, u Kosovskom boju. A ovi, iz Prvog ustanka su stvarni. Nijedan nije izmišljen, pretočeni su u pesme.“
Sva poglavlja autor je propratio mini-albumom. Fotografijama po kojima se prati i odrastanje mladih glumaca Amaterskog pozorišta „Vožd“ iz Mišara Dušana Simića i Filipa Rajkovića, redovnih putnika i recitatora na ovim ekskurzijama. Na njima su učili od, takođe, stalnih učesnika programa, direktora i prvaka Šabačkog pozorišta Zorana Karajića i Petra Lazića, i pridruženog besednika i guslara Dobrila Aranitovića. Tu su snimci i sa prvog gostovanja mlađanih „Voždovaca“ u Beču, predstavom „Svadba za Darinku“.
Pojedinačne ili grupne fotografije, potpisane ili samo nagoveštene, govore više od bilo kog spiska putnika i prisustva istorijskim mestima i zdanjima.
Knjigom „Tragom Karađorđa“, tako različitom od tipičnih putopisa, mnogi će se ponositi što su deo nje, što su se podsetili na bogato istorijsko, duhovno i kulturno nasleđe. Podstaći će ih na nova putovanja. Mlađe naraštaje pogotovo, što je jedan od osnovnih ciljeva Zadužbinskog društva „Prvi srpski ustanak“ - Mišar.

Orašac, Sent Andreja, Budipešta, Petrova crkva, Đurđevi stupovi, Lajkovac, Podgorica, Viševac, Pokajnica, Čačak, Novi Pazar, Beč