Pobedimo hrkanje rez za miran san
Dr Novak Vukoje
Pobedimo hrkanje rez za miran san Dr Novak Vukoje
ISBN: 978-86-7543-161-9
Izdavačka knjižarnica Zorana Stojanovića Sremski Karlovci * Novi Sad 2008.g
tvrd povez,ilustrovano,ćirilica,352 strane,
stanje: potpuno novo
Otorinolaringologija
Spavanje i snovi hrkača
Ako mislite da hrkanje nije opasna pojava, varate se. Ne zbog toga što neprijatan zvuk remeti miran san drugih pored vas, pa može naterati vašeg partnera na razved, već više zato što hrkanje može izazvati probleme kod drugih organa, koje je teško lečiti. Hrkanje sa prekidima disanja tokom spavanja je ozbiljna bolest, koja, u velikom procentu, utiče na smanjenje libida i impotenciju, a kada se zapusti, ne retko, izaziva i smrtnost, koja se do skora pripisivala infarktu u ranim jutarnjim satima. O pojavi hrkanja širom svet i kod muškaraca i kod žena, o njenim medicinskim aspektima i tehnikama lečenja, govori knjiga `Hrkanje i kako ga sprečiti` uglednog medicinskog stručnjaka prim. dr Vukoja Novaka. To je prva knjiga na našem jeziku posvećena ovoj pojavi. Donosimo najzanimljivije delove o uzrocima i nastanku hrkanja, razvoju, simptomima, tehnikama i terapijama lečenja.
Spavanje i san su direktno vezani za pojavu snoringa i apneje, te se pacijenti koji pate od pomenutih tegoba u bogatijim zemljama najčešće opserviraju u specijalno uređenim i opremljenim ustanovama koje se nazivaju laboratorije spavanja. Pri tom se dobijaju važni medicinski nalazi na osnovu kojih se donosi zaključak o nekim fiziološkim promenama koje se dešavaju tokom spavanja i sna. Poznato je da je potreba za spavajem, uglavnom individualno različita i zavisi od mnogih faktora. Važno je kada spavanje počinje i kada se završava. Mnogi ljudi imaju problema sa ranim ustajanjem, a mnogi su nakon buđenja umorni. Jedan od uzroka ove umorljivosti je i prisustvo hrkanja i povremenih epizoda noćnog gušenja u toku spavanja. Patofiziološki lanac je jasan i svodi se na prisustvo hipoksije u krvi koja najviše pogađa centralni nervni sistem. Pitanje je koliko je važan vremenski ritam spavanja koji prolazi kroz više faza i zbog čega je san hrkača površniji iako se ima utisak da oni spavaju dubokim snom. Naime, spavanje čoveka, posle ranog detinjstva, počinje sa NREM fazom (faza koju karakterišu spori pokreti očiju), koja se progresivno produbljuje sve dok se ne dostigne najdublji stadijum. Posle otprilike 80-100 minuta takvog spavanja odraslih, počinje obično REM spavanje (faza brzih pokreta očiju) i traje oko 10-15 minuta. Jedna NREM i jedna REM faza čine zajedno ciklus spavanja, te se jedan na drugi nastavljaju tokom cele noći. Ciklusna organizacija noćnog spavanja i odnos faza su u stalnoj proporciji za pojedinu osobu, ali se razlikuju prema životnoj dobi, u bolestima i raznim drugim okolnostima. Trajanje REM spavanja u odnosu na celokupno spavanje je znatno veće kod novorođenčeta i male dece nego kod odraslih. U male dece zauzimaju do 40 odsto ukupnog spavanja, a u zdravih odraslih do 25 odsto. Neurofiziološki mehanizmi ove dve faze spavanja razlikuju se u skoro svakom pogledu, te je i učestalost hrkanja i apneje prisutnija u REM fazi. Na to utiču mnogi momenti koji su odlika ove faze. Tako npr. što se dubine spavanja tiče, u čoveka je prag buđenja za spoljašnje draži niži u REM fazi, nego u dubokim stadijumima NREM spavanja. Sem toga, tonička aktivnost mišića donje vilice i brade je često potisnuta ili je uopšte nema u REM fazi. Ova faza je povezana sa snom i inhibicijom spinalnih motoneurona što rezultira supresijom motornog tonusa nekih mišića nepca i ždrela. Sa iznenadnim padom tonusa mišića povezanih sa REM snom, registrovanih preko elektromiografskog snimanja, nađeno je da se snoring i slip apnea najčešće javljaju, a i pogoršavaju, u toku pomenute faze sna. REM san dominira zadnjom trećinom noći kada je hrkanje najglasnije, a apneične epizode najčešće i najizraženije. Apnea uzrokuje vrlo nemiran san, čaršavi i ćebad bivaju zbačeni sa kreveta skoro svake noći. Ona je prekidana kratkim buđenjem koje je često toliko kratko da ga se pacijent i ne seća. Ovo buđenje povećava tonus u mišićima jezika i ždrela i time omogućuje otvaranje vazdušnog puta. Kada se isti dovoljno otvori nastaje glasno hrkanje, uz ubrzano disanje koje je praćeno sledećom epizodom apneje. Rezultati ovog konstantno ometenog sna su pospanost tokom dana, teškoće pri pamćenju kao i preosetljivost. Sem dubine sna, na učestalost i pojavu ovih fenomena utiče položaj i pozicija tela pri spavanju. Spavanje na leđima može pogoršati hrkanje, te se takvim osobama preporučuje da spavaju na stomaku ili boku.
Etiologija hrkanja i slip apneje
Današnja saznanja o etiologiji snoringa i slip apneje jasno ukazuju da je za nastanak ovih entiteta neophodno postojanje dva preduslova. Prvi je spavanje koje u određenoj fazi sna dovodi do iznenadnog pada tonusa mišića orofaringsa kada je i konstatovano pogoršanje hrkanja i noćnog gušenja, a drugi - neke diskretne anatomske anomalije i deformiteti locirani na putu od nosa do traheje. One ne čine pacijentu nikakve posebne smetnje sem svog postojanja, ali uz kombinaciju sa nekim drugim faktorima omogućavaju organizmu da kreira buku koju poznajemo kao hrkanje. Bučni zvuci hrkanja nastaju kada postoje smetnje slobodnom prolazu vazduha u nazalnom, orofaringealnom i laringealnom delu respiratornog puta. Ovaj srednji deo je kolapsibilan i može biti u direktnoj korelaciji sa fazom sna u kojoj opuštena tkiva ždrela pod uticajem vazdušnih strujanja lepršaju kao nezategnuta jedra na vetru, sa poznatim efektom. Ako pri tome nastane delimični kolaps vazdušnog kanala, formira se hrkanje, a ako je prolaz potpuno blokiran, stanje se definiše kao apnea.
