KUD Zahumlje 1898-1998

KUD Zahumlje 1898-1998 Veljko Šakotić
prilozi za monografiju
Nikšićke novine, 1998g
tvrd povez
175 strana
25 cm
ilustrovano
kunstdruk
odlično očuvana
Veljko Šakotić, zapaženi publicista, istaknuti bibliotečki i dramski poslenik, rođen je u Nikšiću 1916. godine. Tu je završio osnovnu školu i Višu realnu gimnaziju. Pravni fakultet studirao je prije Drugog svjetskog rata u Beogradu, a Višu političku školu odmah nakon rata, takođe u Beogradu.

Kao učenik Gimnazije bio je aktivan član Đačke družine „Budućnost“ koja je djelovala između dva svjetska rata u Nikšićkoj gimnaziji. Više puta biran je u upravu Družine, a kao maturant vodio je istu u svojstvu predsjednika. Zapaženu aktivnost pokazao je u literarnoj sekciji „Budućnost“. Na nekoliko godišnjih književnih konkursa nagrađivani su njegovi radovi. Pored Đačke družine „Budućnost“, na Šakotićevo opredjeljenje za pisanu riječ i napredni društveni stav i aktivnost, zapaženo je uticao njegov dugogodišnji profesor Stojan Cerović – kroz pedagoški rad u Gimnaziji i nedjeljni list „Slobodna misao“, koju je Cerović znalački uređivao, a za koji je istoričar Dušan Vuksan svojevremeno pisao da „ide u red najboljih naših provincijskih novina“. U ovome listu objavljen je prvi Šakotićev rad – zapaženi prikaz knjige Vladimira Ćorovića: „Političke prilike u Bosni i Hercegovini“.

Prije rata, Šakotić je pripadao naprednom studentskom pokretu, a u ratu opredijelio se za NOB zbog čega je progonjen, i tamnovao je u zatvorima u Nikšiću, Podgorici i Cetinju, sve dok se nije pridružio partizanskim jedinicama u septembru 1943. godine. Početkom jula 1944. godine upućen je na rad u Štabu baze NOVJ-a u Bariju (Italija), gdje je ostao do kraja rata.

Poslije rata, i diplomiranja na Višoj političkoj školi u Beogradu, vratio se u rodni grad, gdje se posvetio aktivnom političkom životu i novinarstvu – kao stalni saradnik republičkog lista „Pobjeda“. Šakotić se takođe živo angažovao u obnovi i razmahu kulturno-umjetničkog života Nikšića i Republike. Posebnu pažnju posvetio je dramskoj sekciji KUD „Zahumlje“, u čijem je osnivanju učestvovao, a koja je osvojila značajna priznanja na republičkim i saveznim smotrama. Iz ovih razloga postavljen je za prvog upravnika tek osnovanog profesionalnog pozorišta u Nikšiću, početkom 1949. godine.

Do 1. marta 1949. godine, kad je uhapšen pod optužbom da zastupa liniju Informbiro-a, rekonstruisao je dobar dio oštećenih ratnih bilježaka, a sa dnevničkim zapisima stigao je do prvih ratnih mjeseci 1943. godine. Nakon hapšenja zaplijenjena je njegova lična biblioteka, ratne bilješke i započeti rukopis dnevnika.

Na Golom otoku ostao je do oktobra 1951. godine. Po povratku u Nikšić, dobio je radno mjesto u Gradskoj biblioteci „Njegoš“, koju je zatekao u teškom stanju: uloga Biblioteke u kulturnom životu grada bila je marginalizovana. Šakotić, odani poklonik knjige, živo se zauzeo da biblioteci „Njegoš“ vrati nekadašnji sadržaj i ulogu. U toku nekoliko godina, biblioteka „Njegoš“ ponovo se svrstala među ugledne gradske ustanove u Republici, dobila niz priznanja i nagrada.

Istovremeno, Šakotić se ponovo latio pera, ali njegovi napisi i radovi duže vremena nijesu našli mjesta u ondašnjim listovima i časopisima. I ovim nevoljama poslije nekoliko godina došao je kraj. Ratko Đurović, urednik „Stvaranja“ i Đuza Radović, urednik „Književnih novina“, prvi su objavili Šakotićeve priloge. Nešto docnije, njegov sapatnik sa Golog otoka, poznati dramski umjetnik Dušan Popović postavio je na cetinjskoj sceni njegovu dramu „Oblaci nad šumom“, koju je docnije objavio cetinjski izdavač „Narodna knjiga“.

Sredinom šezdesetih godina znatno se poboljšao društveni i materijalni status Gradske biblioteke „Njegoš“, Zavičajnog muzeja i Arhivskog centra, udruženih u Zajednicu kulturnih ustanova, koju je vodio Šakotić. Ovo je omogućilo pomenutim ustanovama da začnu niz značajnih projekata, oko kojih su okupili poznata imena iz nauke. Jedan od ovih bilo je pokretanje edicije „Nikšićke sveske“, koju je Šakotić uređivao u saradnji sa dr Đokom Pejovićem i prof. Boškom Gluščevićem. Izdanja ove edicije dobro su prihvatili kritika i čitaoci, a pohvaljen je i Šakotićev urednički rad. Akademik Alojz Benac zapisao je u uvodu zbornika radova „Crvena stijena“: „Ispred svih autora ove monografije izražavam na ovom mjestu toplu zahvalnost drugu Šakotiću, koji je inicijator i organizator ove publikacije. Jugoslavenska praistorijska arheologija će sigurno ovom publikacijom dobiti vrijedno djelo i popuniti još jednu prazninu koja se osjeća u arheološkoj literaturi.“

Kao penzioner, Veljko Šakotić nastavio je plodni publicistički rad. Učesnik je raznih simpozijuma i okruglih stolova posvećenih prošlosti i aktuelnim problemima kulture i istorije radničkog pokreta: (Nikšić, Cetinje, Risan, Zadar, Sarajevo i Novi Sad).

Za svoj rad dobio je nekoliko priznanja: diplomu KUD „Zahumlje“, povelju Društva bibliotekara Jugoslavije, godišnju nagradu Republičke kulturno-prosvjetne zajednice i nagradu Oslobođenja Nikšića (1996).

Veljko Šakotić je objavio više od 50 stručnih, naučno-publicističkih i naučnih radova. Sarađivao je pretežno u crnogorskim serijskim publikacijama: „Pobjedi“ (Titograd), „Nikšićkim novinama“, „Susretima“ (Cetinje), „Stvaranju“ (Cetinje), „Sponama“ (Nikšić), „Bibliografskom vjesniku“ (Cetinje) i „Istorijskim zapisima“ (Podgorica). Posebnu pažnju je obraćao temama i ličnostima iz kulturne i revolucionarne prošlosti Nikšića.

Nikšić (Onogošt) i njegov kulturno-prosvjetni uspon poslije oslobođenja od Turaka (1877), njegovi kulturni pregaoci i kulturno-prosvjetna društva (Nikšićka čitaonica, „Zahumlje“), štamparije i štamparsko-izdavačka djelatnost, scenska umjetnost, najčešće su teme kojima je Šakotić preokupiran, kojima se bavio i kojima se vraćao. Sakupljajući istoriografsku fakturu o ovoj problematici – napisao je i objavio šest monografskih publikacija (knjiga i brošura), o kojima je stručna i naučna kritika izrekla pozitivan sud.

Poslije nekoliko brošura koje je objavio iz kulturno-prosvjetne prošlosti i ekonomskog života Nikšića, u kojima se predstavio kao ozbiljan istraživač i dobar znalac problematike zavičajne sredine o kojoj piše, Veljko Šakotić je napisao dvije opsežne knjige o Nikšiću, koje predstavljaju vrhunske rezultate u istraživačkom i naučno-publicističkom poslu ovog autora.

O stvaralaštvu Veljka Šakotića tokom posljednje decenije njegovog života, biće više riječi na narednim stranicama.

NAPOMENA PRIREĐIVAČA: prilikom pripreme biografije Veljka Šakotića, korišćen je tekst dr Dušana Martinovića, objavljen 1997. godine u časopisu „Portreti“. Tekst je prilagođen namjeni, skraćen i u njemu je ispravljeno par datuma.