Dr Jovan Paču i njegov krug
Aleksandar Vlaškalin
Dr Jovan Paču i njegov krug Aleksandar Vlaškalin
Izdavač: Biblioteka grada Beograda - Beograd, Matica srpska - Novi Sad,
Želnid - Beograd,
1996. god.
Tvrd povez, 24 cm.
751 str. Crno-bele ilustracije
Lazar Paču (Čurug, Bačka, 1. mart 1855 — Vrnjci, 12. oktobar 1915) je bio lekar i političar, ministar finansija.
Potiče iz svešteničke porodice koja se sa juga doselila u Austrougarsku sa patrijarhom Čarnojevićem. Otac Stefan bio je paroh, a majka je poticala iz porodice kojoj je pripadao i Miloš Cvetić, poznati dramski pisac i glumac.
Studije medicine započeo je u Cirihu, gde se pridružio bakunjističkom krugu i upoznao Svetozara Markovića, Vasu Pelagića i buduće rukovodstvo Radikalne stranke: Nikolu Pašića, Peru Todorovića i Peru Velimirovića. Tu je sreo i Lenku Zaho, kojom se kasnije venčao.
Studije je prekinuo 1878. godine, kada je, zajedno sa Perom Todorovićem, osnovao list „Straža“ u Novom Sadu, ali ih je vlast ubrzo proterala. Paču je zatim okončao studije medicine u Berlinu i doktorirao tezom o reumatskim oboljenjima.
U Beogradu je otvorio lekarsku ordinaciju i od nje živeo tokom 1880-tih godina. Učestvovao je u osnivanju Narodne radikalske stranke 1881. godine i postao član glavnog odbora. Pisao je za „Samoupravu“, list Radikalne stranke. Važna je njegova serija nepotpisanih tekstova u kojoj je pokušao da odgovori na kritiku Mite Cenića da je Radikalna stranka napustila ideologiju Svetozara Markovića.
Kada je radikalna vlada 1889. godine nacionalizovala monopole duvana i soli, za upravnika državnih monopola postavljen je Paču i bio to do 1893, kada je smenjen od strane liberalne vlade. Upravnik monopola je i 1893-1894. i 1897-1898. godine. U međuvremenu bio je komesar Narodne banke i direktor Beogradske zadruge (banka).
Po promeni dinastije 1903. godine i dolasku radikalskih stranaka na vlast, Lazar Paču je ministar finansija u tri perioda: januar 1904 – maj 1905, april 1906 – januar 1908. i avgust 1912 – oktobar 1915. godine. Iz ovog perioda Paču je ostao zapamćen, po nekoliko anegdota, kao škrt ministar finansija, mada je i pod njim budžet brzo rastao. Važna je njegova uloga u tzv. carinskom ratu sa Austrougarskom, zaključenju novih spoljnih zajmova Srbije i finansiranju balkanskih ratova i početka I svetskog rata.
