Čačanski kraj u NOB-u 1941-1945 pali borci i žrtve

Čačanski kraj u NOB-u 1941-1945 pali borci i žrtve
Ćačak 1977g
tvrd povez
456 strana
24cm
odlično očuvana - praktično nekoriščena

Koliko je teror koji su pripadnici snaga kolaboracije sprovodili nad pristalicama NOP-a, bio karakterističan upravo za područje doline Zapadne Morave, Dragačeva i Takova, svedoči konstatacija u biltenu kvislinškog Ministarstva unutrašnjih poslova (april 1943): `Ilegalni odredi poručnika Vlaste Antonijevića, Dače Simovića, Milutina Jankovića, poručnika Vasića i kapetana Rakovića nemilosrdno ubijaju sve one koji su makar i jedan dan bili i sarađivali sa partizanima. Neki od ovih odreda vode tako bezumnu akciju da se njihova delatnost može ravnati sa radom običnih odmetnika.` Teror koji su sprovodili saradnici okupatora u čačanskom kraju, prvenstveno pripadnici JVuO, nad pripadnicima NOP-a i antiokupatorski nastrojenom stanovništvu na ovom području, intenziviran je 1944. i traje u danima koji neposredno prethode famoznom 12. septembru 1944, a borbena saradnja sa okupatorom dodatno se intenzivira nakon ovog datuma

PROCENE BROJA STRADALIH, POPIS I STRUKTURA STRADALIH STANOVNIKA ČAČANSKOG KRAJA NAKON OSLOBOĐENJA

Opštine Čačak, Gornji Milanovac i Lučani (ili šire područje čačanskog kraja) tokom Drugog svetskog rata imale su izuzetno velik broj stradalih. S obzirom na to da se u literaturi događaji iz razdoblja Drugog svetskog rata na području ove tri opštine po pravilu razmatraju u okviru jedne celine, bilo da je reč o literaturi propartizanske ili pročetničke provenijencije, odlučili smo da uvažimo ovu činjenicu.

Nepoznanica o broju stradalih nakon oslobođenja, neutemeljene pretpostavke o broju stradalih, kao i utvrđivanje broja stradalih, ulaze u okvir vrlo zastupljene kontroverze kada je reč o aktuelizaciji događaja iz razdoblja Drugog svetskog rata i prvih posleratnih godina na tlu Srbije. Medijske interpretacije ovih događaja aktuelizovane su 2009. osnivanjem Državne komisije za tajne grobnice. Ova tema je u doba izražene socijalne krize dodatno nametana u provladinim medijima, odnosno u vodećim mainstream medijima. Tema je anticipirana najpre na lokalnoj razini, u pojedinim gradovima i opštinama u Srbiji, tokom 1990-ih i, naročito, nakon političkih promena 2000, kada su lokalni mediji ili pojedini lokalni istraživači prošlosti, ali ponegde i lokalne vlasti, inicirali otvaranje teme “zločina oslobodilaca”. Republičke vlasti su 2009. reaktuelizovale, ali i institucionalizovale ovu temu. U međuvremenu je tema “zločina oslobodilaca” postala “zadatak srpske istoriografije visokog prioriteta” (Momčilo Pavlović).[1]

Licitiranje brojem stradalih pripadnika i simpatizera snaga kolaboracije uoči i nakon oslobođenja, jedan je od simptoma revizije lokalne istorije u mnogim delovima centralne Srbije. Ovaj fenomen tokom poslednjih 20-ak godina bio je vrlo karakterističan u lokalnoj sredini kojoj smo posvetili ovaj deo analize registra Državne komisije za tajne grobnice. Rezultati popisa stradalih stanovnika ove tri opštine, koje su prezentovali čačanski istoričari Goran Davidović i Miloš Timotijević i delom dopunili saradnici Državne komisije za tajne grobnice, demantuju prethodne visoke brojke, odnosno neutemeljene pretpostavke broja stradalih na ovom području, nakon oslobođenja.

Na popisivanju stradalih sa područja ovih opština (koji su umrli nasilnom smrću za vreme i neposredno nakon Drugog svetskog rata), radio je veći broj lokalnih istraživača, tokom poslednjih pet decenija. Zahvaljujući rezultatu njihovog istraživačkog rada koji je najpre objavljen 1977, potom dopunjen 2004. i revidiran i dopunjen 2006, poznato je da je sa područja ove tri opštine od 1941. do 1946. (manjim delom i nakon 1946) život izgubilo najmanje 6.696 lica.[2]